Το έθιμο του Αρουσαλιού στην Κεφαλόβρυση (Ρίπεσι) - Η Αναβίωση: Σάββατο 22 Ιουνίου 2024

«Να ‘ξερα πότε θα ΄ρθεις και πότε θα γυρίσεις

Να ρίξω μόσχο στα κλαριά και ζάχαρη στους δρόμους

Να στρώσω μέσα κόκκινα και έξω να στρώσω άσπρα

Και όσοι διαβάτες να περνούν να με ρωτούν τι κάνω».

Μοιρολόι

Ένα ξεχωριστό έθιμο για την τιμή στους νεκρούς, ένα δρώμενο που ενώνει «ζώντες και κεκοιμημένους» θα αναβιώσει μετά από 50 χρόνια στο Ρίπεσι το Σάββατο 22 Ιουνίου 2024. Φαίνεται πως οι πρόγονοί μας από πολύ παλιά είχαν βρει τον τρόπο η λύπη να διαδέχεται τη χαρά, να τιμούν τη μνήμη των αγαπημένων και μετά να νιώθουν έτοιμοι να «πανηγυρίσουν» όλοι μαζί σε πλατείες και αλώνια.

Οι άνθρωποι από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα τον Μάιο ή τον Ιούνιο στολίζουν τους τάφους των αγαπημένων τους με όμορφα ρόδα, και στις μέρες μας το Ψυχοσάββατο της Πεντηκοστής τα Rosalia ή του Αρουσαλιού οι Ριπεσαίοι, και όχι μόνο, τιμούν τη μνήμη τους με τον πανάρχαιο τρόπο. Προσφέρουν ψωμί, σιτάρι (κόλλυβα), τυρί, κρέας, κρασί.

Οι κάτοικοι της Κεφαλόβρυσης (Ρίπεσι) πηγαίνουν στο Κοιμητήριο κρατώντας λουλούδια, τριαντάφυλλα (=rossa), και όμορφα υφαντά σακούλια όπου εκεί μέσα έχουν τις προσφορές τους. Τα τοποθετούν μπροστά στο τέμπλο της εκκλησίας για να «διαβαστούν». Μετά τη Θεία Λειτουργία μεταφέρονται οι προσφορές πάνω στους τάφους και περιμένουν τον ιερέα. Όλοι μαζί μοιράζονται τις προσφορές και θυμούνται τους νεκρούς. Στα «Μεσσηνιακά 1969-1970» σε άρθρο με τίτλο «Δωρίου και Αυλώνος Τριφυλίας θρησκευτικά και νεκρικά έθιμα» αναφέρονται για την περιοχή μας μεταξύ άλλων και τα εξής: «εις τα χωριά Σουλιμά, Βαρυμπόπι και Κούβελον συνέρχονται εις τα πέριξ των ναών κεφαλόβρυσα των χωρίων τούτων και εκεί ευθυμούσιν. Εις την ευθυμίαν λαμβάνουσιν μέρος και αι πριν θρηνούσαι επί τον τάφων γυναίκες, εκτός των πρό μικρού απολεσασών συγγενείς». Η εορτή τελούνταν και σε άλλα μέρη εκτός του Δήμου Αυλώνος (Καραμούσταφα) και Δωρίου (Σουλιμά) όπως στην Μεγαλόπολη, Ολυμπία, την Ηλεία, την Πάτρα, τα Καλάβρυτα κλπ. σύμφωνα με την ίδια πηγή.

Πριν τη δεκαετία του 1970 στο Ρίπεσι, μετά το νεκροταφείο, το δρώμενο μεταφερόταν στην πλατεία (στην αγορά) του χωριού. Οι άνθρωποι ένιωθαν ότι αφού είχαν τιμήσει τους νεκρούς τους τώρα μπορούσαν όλοι μαζί να έρθουν στο κέφι και να γιορτάσουν. Το μεσημέρι του Ψυχοσάββατου της Πεντηκοστής στο χωριό μας ξεκινούσε το πανηγύρι με όργανα που διαρκούσε τρεις μέρες. Από τις προφορικές μαρτυρίες υπήρχαν δύο, ίσως και τρεις ορχήστρες. Χαρακτηριστική έκφραση όλων όσων ρωτήθηκαν ήταν η εξής: «Βρε ξέρεις τι γινότανε τότε; Βρε ήτανε κόσμος!», θέλοντας να τονίσουν τον μεγάλο πληθυσμό, το κέφι, τα τραγούδια και τους χορούς. Την Τρίτη, μετά του Αγίου Πνεύματος, επέστρεφαν στις αγροτικές δουλειές με τα δρεπάνια στα χέρια, αφού αμέσως ξεκινούσε ο θερισμός. Από τη δεκαετία του 1970 και μετά το πανηγύρι μεταφέρθηκε στις 23/8 για διευκόλυνση των Αποδήμων.

Στις 22 Ιουνίου 2024 θα αναβιώσουμε όλο το έθιμο 50 χρόνια μετά.

Αφού ακολουθήσουμε το θρησκευτικό τελετουργικό στο Κοιμητήριο του χωριού, όπως αδιάκοπα γίνεται κάθε χρόνο, θα μεταβούμε στην πλατεία στις 12:00 το μεσημέρι όπου θα πραγματοποιηθεί Εκδήλωση με θέμα τ’ Αρουσαλιού στο Ρίπεσι και στα Σουλιμοχώρια-Αρβανιτοχώρια. Θα μας τιμήσουν με την παρουσία τους οι ομιλητές κ. Στάθης Παρασκευόπουλος, πολυγραφότατος συγγραφέας και συνταξιούχος δάσκαλος, όπου υπηρέτησε και ως επιθεωρητής και Πάρεδρος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου από το Μύρο Τριφυλίας και κ. Ανδρέας Μπούσιος, δημοσιογράφος και συγγραφέας από το Ψάρι Μεσσηνίας.

Στη συνέχεια, στις 13:00 το μεσημέρι θα ακολουθήσει «μέγα γλέντι μετά οργάνων» με τους Φώτη Τζανέτο (κλαρίνο), Διαμαντή Ρουμελιώτη (τραγούδι), Παύλο Μπατσίκουρο (βιολί), Αντώνη Κουτεριάρη (λαούτο) και Γιώργο Τζανέτος (κρουστά). Ξεχωριστή συμμετοχή θα έχουν οι νεότεροι όπου θα πάρουν την «σκυτάλη» από τους παλαιότερους. Προϋπόθεση για την οργάνωση αυτής της τόσο ξεχωριστής γιορτής ήταν η συγκέντρωση προφορικών ιστοριών για το έθιμο και η καταγραφή μοιρολογιών και τραγουδιών της περιοχής.

Να ευχαριστήσουμε τον Δήμο Τριφυλίας και το Ίδρυμα Καπετάν Βασίλη και Κάρμεν Κωνσταντακόπουλου για την υποστήριξη ώστε να πραγματοποιηθεί η εκδήλωση και να αναβιώσει το έθιμο.

Καλή αντάμωση!

Οι διοργανωτές

Κοινότητα Κεφαλόβρυσης (Ρίπεσι)

Μάλι Μάλι Ρίπεσι Κοιν.Σ.Επ.