Εκπαιδευτικά ιδρύματα του χωριού μας

Δημοτικό σχολείο

Το Δημοτικό σχολείο στο χωριό μας, βρισκόταν στην ιδανικότερη θέση που θα μπορούσε και πληρούσε όλους τους όρους του πραγματικού διδακτηρίου. Ήταν ευάερο και ευήλιο. Είχε μια επιβλητική σκάλα, που ξεκινούσε από την αυλή και οδηγούσε στην κύρια είσοδό του. Από εκεί, ένας ευρύχωρος διάδρομος οδηγούσε στις δύο αίθουσες. Στις αίθουσες υπήρχαν μεγάλα παράθυρα, απ' όπου έμπαινε άπλετο το φως του ήλιου. Τα θρανία ήταν ξύλινα, από κυπαρισσένιο ξύλο και τριθέσια. Στους τοίχους του υπήρχαν κρεμασμένοι χάρτες γεωγραφικοί, ιστορικοί και θρησκευτικοί.

Το Δημοτικό σχολείο  (πρώτο στην περιοχή) συστάθηκε το έτος 1856 και λειτούργησε μέχρι το έτος 1978, όπου καταργήθηκε λόγω έλλειψης μαθητών. Το έτος 1892 συστάθηκε Δημοτικό σχολείο θηλέων, αλλά τελικά ιδρύθηκε μονοτάξιο το 1908, το οποίο λειτούργησε μέχρι το 1917  και στο οποίο φοιτούσαν 50 μαθήτριες. Το 1917 συγχωνεύτηκε με το κοινό σε πλήρες μονοτάξιο Δημοτικό σχολείο αρρένων

Στο κτίριο που φαίνεται στην 1η φωτογραφία λειτούργησε μέχρι το έτος 1966 και μετά μέχρι την κατάργησή του το 1978, σε προκατασκευασμένο κτίριο στην πρόσοψη της πλατείας, όπου δεν υπάρχει σήμερα (3η φωτογραφία).

Η προσέλευση των μαθητών γινόταν με το χτύπημα της καμπάνας της εκκλησίας. Οι μαθητές φορτώνονταν το σακούλι τους αντί για σάκα, ένα τσίγκινο κύπελλο και ένα ξύλο απαραίτητο για το ζέσταμα της τάξης τους και την παρασκευή του πρωινού ροφήματος.

Το κτίριο του σχολείου σήμερα, έχει μετατραπεί σε κατοικία αφού με την κατάργησή του πουλήθηκε και αργότερα αναπαλαιώθηκε. Οι σημερινοί ιδιοκτήτες του όπως φαίνεται και στη 2η φωτογραφία έχουν μετατρέψει την άλλοτε αυλή του σε ένα όμορφο και περιποιημένο κήπο.

Σχολαρχείο 

Το σχολαρχείο συστήθηκε το 1882, προφανώς ως δημοσυντήρητο. Στο σχολαρχείο γινόταν δεκτοί μαθητές, μετά από εξετάσεις, της Δ’ τάξης Δημοτικού.

Σε αυτό έρχονταν μαθητές και από άλλα χωριά, όπως Κούβελα, Χαλκιά, Ψάρι, Ρίπεσι, Πλατάνια, Αυλώνα, Πιτσά, Λάπι κλπ. Το σχολαρχείο φάνταζε σαν τη Σχολή της Χάλκης, σαν τη Μεγάλη Σχολή του Έθνους.

Όσοι είχαν φοιτήσει σ' αυτό ήσαν περήφανοι για τις σπουδές τους. Είχαν μάθει πολλά γράμματα και τους θεωρούσαν σπουδαίους. Γνώριζαν καλά όλους τους γραμματικούς και συντακτικούς κανόνες. Ήξεραν όλα τα κείμενα στα αρχαία Ελληνικά και όταν μιλούσαν νόμιζες ότι άκουγες πραγματικούς ρήτορες να αγορεύουν.

Αυτό το πραγματικά Μεγάλο Σχολείο, το οποίο ανέδειξε πολλούς συγχωριανούς μας στην εποχή του λειτούργησε από το 1881 έως το 1933 και στεγαζόταν σε διάφορα οικήματα του χωριού, τα οποία σήμερα έχουν μετατραπεί σε κατοικίες.

Πηγή: Λεωνίδας Γ. Θεοχάρης, Εφημερίς των Φιλομαθών, Γενικά Αρχεία του Κράτους.

Στην κορυφή της Μάλιζας

Η Μάλιζα είναι το βουνό που στην αγκαλιά του είναι φωλιασμένο το χωριό Άνω Δώριο (Σουλιμά). Μπορεί να φαντάζει στον επισκέπτη απρόσιτη - απροσπέλαστη, αλλά δεν είναι έτσι. Κάποτε, όταν το χωριό έσφυζε από ζωή, ήταν ένα ήμερο μέρος όπου οι κάτοικοί του καλλιεργούσαν τη γη της. Σήμερα, παρά την εγκατάλειψη και την ερήμωση παραμένει ένα μέρος ομαλό και προσπελάσιμο, χάριν στην παρέμβαση που έγινε το έτος 2007 από τον τότε Δήμο Δωρίου και συγκεκριμένα από τον συγχωριανό μας και τότε Αντιδήμαρχο Κώστα Β. Πάλλα, που με δικές του ενέργειες κατασκευάστηκε αγροτικός δρόμος που οδηγεί στην κορυφή της.

Από εκεί η θέα είναι μοναδική (φωτογραφία 1). Το χωριό, απλώνεται μπροστά σου, ήρεμο και γαλήνιο.

Για να ανέβει κάποιος στη Μάλιζα είτε πεζός, είτε με αυτοκίνητο (με μεγάλες δυσκολίες), χρειάζεται να διανύσει μια απόσταση 3.200 μέτρων, από την πλατεία του χωριού.

Συγκεκριμένα χρειάζεται να ακολουθήσει τον δρόμο από την πλατεία μέχρι το εκκλησάκι του προφήτη Ηλία στη Γρηγόραινα, που είναι 1.100 μέτρα. Αμέσως μετά να στρίψει αριστερά και να ακολουθήσει τον αγροτικό δρόμο όλο αριστερά προς τη Μάλιζα. Στα 2.400 μέτρα περίπου και στα αριστερά υπάρχει μια πηγή, όπου μπορεί κάποιος να δροσιστεί (θέση Πουσιμάδι).

Συνεχίζοντας φτάνει στα 3.200 μέτρα κι εκεί βρίσκει το σταυροδρόμι, που αριστερά μετά από 500 μέτρα οδηγεί στον ναό του παλιού προφήτη Ηλία (3,7 χλμ - φωτογραφία 2) και δεξιά μετά από μία ευχάριστη πεζοπορία 900 μέτρων  (4,1 χλμ) βγάζει στο πλάτωμα με θέα το Σουλιμά (θέση Κιβούρι).

Από το εκκλησάκι του παλιού προφήτη Ηλία βλέπει κανείς στο βάθος τον Κυπαρισσιακό κόλπο και την Κυπαρισσία, το Καλό Νερό κι άλλα χωριά.

Από το Κιβούρι (κατάληξη δρόμου - φωτογραφία 5) εκτός από το Άνω Δώριο (Σουλιμά) βλέπει τον Χαλκιά, το Χρυσοχώρι, το Ψάρι, το Βασιλικό, το Δώριο κι άλλα χωριά. Επίσης βλέπει στο βάθος αριστερά τις βουνοκορφές του Τετραζίου όρους και λίγο πιο δεξιά τον καταπράσινο Μεσσηνιακό κάμπο με κατάληξη το λιμάνι της Καλαμάτας.
Όποιος κάνει αυτή τη διαδρομή, εκτός από τη μαγευτική θέα που συναντά, απολαμβάνει την ανέγγιχτη φύση από το ανθρώπινο χέρι που ξεπερνά κάθε φαντασία. (φωτογραφία 3 και 4)

Σημ.: Οι αποστάσεις είναι ακριβείς. Ο δρόμος στα πρώτα του 1.100 μέτρα είναι άσφαλτος. Από εκεί και μετά χρειάζεται, δυστυχώς, αυτοκίνητο με κίνηση στους 4 τροχούς για κάποιον που δεν θα επιλέξει την πεζοπορία.

Αφιέρωμα στο Λαογραφικό Μουσείο - Από την παραγωγή του Θ.Κανελλόπουλου ''Η ιστορία του Σουλιμά και οι Θρυλικοί Ντρέδες''

Στο βίντεο από λάθος της παραγωγής αναφέρεται το όνομα Ουρανία Θεοχάρη. Το σωστό είναι Φωτεινή Θεοχάρη.

Λαογραφικό Μουσείο

Του Λεωνίδα Θεοχάρη

Λαογραφικό Μουσείο λέγεται το ίδρυμα, στο οποίο φυλάσσονται και επιδεικνύονται κατάλληλα ταξινομημένα διάφορα αντικείμενα, άξια λόγου.

Τέτοια λαογραφικά μουσεία υπάρχουν πολλά στην πατρίδα μας, τα περισσότερα είναι κρατικά, δημοτικά και συλλογικά, υπάρχουν όμως και ιδιωτικά.

Ένα τέτοιο ιδιωτικό Λαογραφικό Μουσείο, πλούσιο σε εκθέματα είναι και το δικό μας που βρίσκεται στο ιστορικό χωριό μας το Άνω Δώριο, το θρυλικό Σουλιμά της επαρχίας Τριφυλίας, του νομού Μεσσηνίας.

Η ιδέα της ίδρυσης στο χώρο του σπιτιού μας, γεννήθηκε πριν πολλά χρόνια. Στενοχωριόμασταν και λέγαμε ότι αυτά τα αντικείμενα θα χαθούν με το πέρασμα του χρόνου ή θα πεταχτούν.
Τότε πέρασε από το μυαλό το δικό μου και της γυναίκας μου Φωτεινής η σκέψη να δημιουργήσουμε ένα Λαογραφικό Μουσείο.

Έτσι με πολύ κόπο αλλά και μεράκι και σεβασμό στην παράδοση, καταφέραμε να συγκεντρώσουμε πολλά παλιά αντικείμενα, που χρησιμοποιούσαν οι γονείς και οι πρόγονοι μας και δε χρησιμοποιούνται πια σήμερα.

Τα αντικείμενα της συλλογής μας αντιπροσωπεύουν σχεδόν όλες τις δραστηριότητες της περιοχής μας. Πολλά από αυτά είναι απλά. Μερικά έχουν συναισθηματική αξία, άλλα πάλι, καίτοι είναι κατασκευασμένα με πρωτόγονα μέσα, είναι φτιαγμένα με πολύ μεράκι, υπομονή και γούστο και είναι πολύ ωραία, διότι τα έφτιαχναν όμορφα και ωραία για να αρέσουν, για να ανακουφίζουν τον πόνο τους και την ταλαιπωρία τους, τη σωματική και ψυχική τους κούραση.

Σημ: Η έκπληξη αλλά και η χαρά μου βλέποντας το ιδιωτικό αυτό μουσείο είναι απερίγραπτη. Συγχαρητήρια στο φιλόπατρη Σουλιμαίο Λεωνίδα αλλά και στην άξια κατά γενική ομολογία σύζυγό του Φωτεινή, γιατί τέτοιες ενέργειες, γνωρίζουν στους νεότερους την παράδοσή μας και αναδεικνύουν και προβάλουν το χωριό μας. Το μουσείο είναι αξιόλογο και ο Λεωνίδας και η Φωτεινή είναι εκεί πρόθυμοι να ξεναγήσουν κάθε επισκέπτη του ντόπιο ή ξένο στο χωριό μας. Όποιος θέλει να επισκεφτεί το μουσείο μπορεί να επικοινωνήσει μαζί τους στα εξής τηλέφωνα: 2765031257 - 6972524957

Το παραδοσιακό ψήσιμο του οβελία

Την Κυριακή του Πάσχα, η μέρα ξεκίνησε με έναν υπέρλαμπρο ήλιο και βρήκε τους Σουλιμαίους γειτονιές - γειτονιές να ξεκινούν το σούβλισμα του οβελία.

Στην πάνω γειτονιά, ο εορταζόμενος Τάσος Αρνόκουρος ξεκίνησε από νωρίς το γλέντι.
Με τη σύζυγό του Ολυμπία, φιλόξενοι και εγκάρδιοι όπως πάντα, έστρωσαν στην αυλή του σπιτιού τους, από το πρωί το πασχαλιάτικο τραπέζι.

Το αρνί του Τάσου, που είναι μαέστρος στο ψήσιμο, φέτος ήταν καλύτερο από κάθε άλλη φορά. Όποιος δεν το δοκίμασε έχασε.
Από εκεί πέρασε όλο το χωριό και όλοι ευχήθηκαν χρόνια πολλά και κεράστηκαν πλούσιους μεζέδες και καλό Σουλιμαίικο κρασί.

Ο Επιτάφιος στο Άνω Δώριο (17-4-2009)

Με ιδιαίτερη κατάνυξη και σεβασμό στα πάθη του Ιησού Χριστού στολίστηκε και φέτος ο επιτάφιος του χωριού μας στην Αγία Τριάδα.

Από νωρίς (Μ. Παρασκευή) συγκεντρώθηκαν οι Σουλιμαίοι, γυναίκες και άνδρες, με αρχηγό όπως πάντα τον Νίκο Φ. Κόλλια, για τον στολισμό του.

Το αποτέλεσμα, όπως πάντα εξαιρετικό καθώς φαίνεται και στη φωτογραφία.

Το βράδυ με ιδιαίτερη συγκίνηση, όπως συνηθίζουμε από μικρά παιδιά ανεβήκαμε στο ψαλτήρι και ψάλαμε τα εγκώμια, όπως γνωρίζουμε πολύ καλά εμείς οι Σουλιμαίοι.

Στη συνέχεια έγινε η περιφορά του επιταφίου με κατάληξη στη βίγλα για το πατροπαράδοτο κάψιμο του Ιούδα.Η φωτιά και φέτος ήταν εντυπωσιακή και ορατή από όλα τα χωριά της περιοχής, χάρις στη φροντίδα των παιδιών του χωριού και στο άναμμα του πυρός από τον Μιλτιάδη Αντωνόπουλο.

Όμορφα σπίτια

Χάρτης της Τριφυλίας στα χρόνια της Ενετοκρατίας

Χαμένα τοπωνύμια της Τριφυλίας

Για να θυμούνται οι παλαιότεροι και να μαθαίνουν οι νεότεροι παραθέτουμε τις παλιές και τις νέες ονομασίες, καθώς και το έτος αλλαγής των τοπωνυμίων της περιοχής μας:

Αγορέλιτζα (Αμπελόφυτον 1930)
Αϊσέρη (Άγιος Σεραφείμ 1927)
Αληκοντούζι (Παληό Λουτρόν 1927)
Αραντούρο (Άγιος Δημήτριος 1956)
Αριάς (Μοναστήριον 1928)
Αρκαδιά (Κυπαρισσία 1833)
Ασούτενα (Παληά Βρύση 1930)
Βαρυμπόπη (Αριά 1927)
Βεριστία (Σταυρός 1956)
Βιδίσοβα (Δροσοπηγή 1930)
Βλάκα (Χρυσοχώριον 1907)
Γουβαλάρια (Άγιος Πέτρος 1956)
Καημένη Γυναίκα (Πρόδρομος 1956)
Καναλουπού (Πλάτη 1956)
Καραμούσταφα (Αυλώνα 1922)
Κατσαμπαναίικα (Πεύκη 1956)
Κατσίμπαλης (Εξοχικόν 1957)
Κάτω Λεντεκάδα (Ροδιά 1956)
Κλιέσουρα (Αμφιθέα 1959)
Κολιότσι (Άγιος Νικόλαος 1957)
Κοπάνιτσα (Καρυαί 1956)
Κρίτσι (Άγιος Νικόλαος 1956)
Λαγκουβάρδος (Κρυσταλλοπηγή 1956)
Λεσοβίτι (Άνυδρον 1927)
Λιγούδιστα (Χώρα 1927)
Λυκουδέσι (Χρυσικός 1970)
Μαζούστα (Λεύκη 1930)
Μαλενίτι (Ξηρόκαμπος 1927)
Μαλίκι (Πολυθέα 1953)
Μουρτάτου (Γλυκόριζον 1927)
Μπιζό (Κυψέλη 1958)
Μποντιά (Μάλθη 1927)
Μπούζι (Ελαία 1956)
Μπρέχθη (Ριζοχώρι 1930)
Παιδεμένος (Φλεσιάδα 1915)
Πιτσιά (Σιτοχώρι 1927)
Ποδογορά (Περδικονέρι 1927)
Ράχη Σκέφερη (Πυργάκιον 1956)
Ράχη Τσόρη (Ελαιοχώριον 1956)
Ρίπεσι (Κεφαλόβρυση 1927)
Σαμπρίκι (Μεταξάδα 1927)
Σαρακηνάδα (Κρυονέριον 1956)
Σίρτζι (Σύρριζον 1956)
Σκλαβαίικα (Πτέρη 1957)
Σουλιμά (Άνω Δώριον 1927)
Τακαίικα (Άγιος Αθανάσιος 1956)
Τρουκάκι (Πανόραμα 1956)

~Οι πληροφορίες αντλήθηκαν από το ιστολόγιο Βάλτα-Τριφυλίας~

Ένας Σουλιμαίος στην Νικαράγουα

Νικαράγουα, Γρανάδα, 21 Φεβρουαρίου 2008

Στην κεντρική πλατεία της Γρανάδα, χρόνια πριν, τα τραγούδια της Βέμπο ακουγόταν κάθε μέρα. Το κεντρικό κιόσκι της Νικαραγουανής πόλης ανήκε σε έναν Έλληνα, τον Χρήστο Δημάδη που με το χρόνο έγινε Dedemadiz.

Μου πήρε μέρες έρευνας για να ανακαλύψω αυτή τη «χαμένη» οικογένεια του Χρήστου Δημάδη από το Σουλιμά, στο Άνω Δώριο της Μεσσηνίας στην Πελοπόννησο.
Η ιστορία αρχίζει κάπου στο 1926, όταν ο νεαρός τότε Χρήστος Δημάδης αποφασίζει να βρει την τύχη του στην ξενιτιά. Κανείς δεν γνωρίζει πως, αλλά έπειτα από μια 6μηνη περιπλάνηση από Ελλάδα βρέθηκε στην Κολομβία. Από εκεί το 1929 μετακόμισε στην πρωτεύουσα της Νικαράγουας, τη Μανάγκουα.

Μόλις δημιούργησε ένα μικρό ψιλικατζίδικο, το 1931 έγινε ο μεγάλος σεισμός στην πόλη και γκρεμίστηκαν τα πάντα. Μαζί και η μικρή επιχείρηση του Δημάδη. Ο ίδιος δεν το έβαλε κάτω και άρχισε πάλι από την αρχή, αλλά σε μια άλλη πόλη, την Γρανάδα.

Ήταν ο πρώτος που άνοιξε περίπτερο στην κεντρική πλατεία. Τα βράδια οι Νικαραγουανοί έπαιρναν γεύσεις από ελληνικά γλέντια. Μάλιστα είχε και γραμμόφωνο και όπως λένε οι πληροφορίες μου είχε μόνο έναν δίσκο με ελληνικά τραγούδια, ο οποίος έπαιζε συνεχώς.
Λένε ότι τα τραγούδια ήταν της Βέμπο αλλά και κάποια πατριωτικά της εποχής εκείνης. (τραγούδια για τσολιάδες. . .)

Η δουλειά του πήγαινε καλά και με το χρόνο επένδυσε σε πολλά ακίνητα, μάλιστα στο κέντρο της πόλης. Έκανε τέσσερα παιδιά. Οι περισσότεροι από τους απογόνους του βρίσκονται ακόμη στην πόλη. Αν ο Δημάδης ζούσε θα είχε σήμερα και δισέγγονα. Πέθανε το 1985.

Ο ίδιος δεν γύρισε ποτέ πίσω στην πατρίδα. Ούτε τα παιδιά του είχαν επαφή με τους συγγενείς τους στην Ελλάδα. Αλλά όπως συμβαίνει σε κάθε οικογένεια «χαμένων» Ελλήνων, πάντα σε ένα ή δύο από τα παιδιά ή τα εγγόνια, το ελληνικό. . . DNA ξυπνά και αρχίζει η αναζήτηση για τις ρίζες. (σε αυτό το συμπέρασμα καταλήγω έπειτα από τόσες «χαμένες» ελληνικές οικογένειες που έψαξα και συνάντησα).

Έτσι συνέβη και στην περίπτωση της οικογένειας Dedemadiz. Η μικρή του κόρη η Gloria που μετακόμισε στο Χιούστον των ΗΠΑ, άρχισε μέσω του ίντερνετ να ψάχνει. Στην προσπάθειά της, βοηθός της, ήταν ο ανιψιός της Metaxas Aristoteles Campos Dedemadiz. Η έρευνά τους απέδωσε καρπούς και το 2001 ο Metaxas πήγε στην Ελλάδα να συναντήσει τους συγγενείς τους.
«Η καρδιά μου είναι στη Νικαράγουα, αλλά ο ομφαλός μου είναι στην Ελλάδα», μου είπε ο Metaxas μόλις τον συνάντησα.

«Ήταν μια υπέροχη αίσθηση να βρίσκεις μετά τόσα χρόνια τους συγγενείς σου, το αίμα σου. Η χαρά μου και της οικογένειάς μου ήταν απίστευτη. Ήταν σαν να ξαναβρήκαμε την κουλτούρα μας. Έμεινα στο Σουλιμά για δέκα μέρες και επισκέφθηκα το σπίτι του παππού μου. Μάλιστα πήρα μια πέτρα από το σπίτι του και την έφερα μαζί με λίγο χώμα από το χωριό και τα έβαλα πάνω στον τάφο του. Ήταν το λιγότερο που μπορούσα να κάνω για τον παππού μου που τόσες ιστορίες έλεγα στη μάνα μου για την Ελλάδα και τόσο πολύ που ήθελε να ξαναγυρίσει», μου λέει ο 30χρονος εγγονός του Χρήστου Dedimadiz.
Η μητέρα του η Miriam, καθισμένη στην κουνιστή της πολυθρόνα μας ακούει που κουβεντιάζουμε. «Με γύρισες πολλά χρόνια πίσω», μου λέει συγκινημένη.
Η οικογένεια σήμερα με τη βοήθεια του ίντερνετ έχει αποκαταστήσει την επικοινωνία. Οι περισσότεροι από τη φαμίλια τους στην Ελλάδα ζουν πια στην Αθήνα.

Ρώτησα εάν έχουν ελληνικό διαβατήριο. «Δεν έχουμε και δεν μας χρειάζεται. Έχουμε αυτό της Νικαράγουας. Το όνομά μου είναι ελληνικό, όπως και οι ρίζες μου και αυτό μου φτάνει. Είμαι περήφανος για αυτό», μου λέει ο Metaxas τη στιγμή που βοηθούσε τον πατέρα του στο μικρό ανταλλακτήριο που διατηρούν.
Στη Γρανάδα οι περισσότεροι ξέρουν τους Dedemadiz. Οι πιο παλιοί τους ξέρουν και ως Griegos. Είμαι σίγουρος ότι αν ρωτούσα κάποιους ηλικιωμένους για τα ελληνικά γλέντια στο κέντρο της πόλης την περίοδο 1932 -1960 θα είχαν κάτι να μου πουν. . .

(Σημ: Το παραπάνω θέμα είναι από το site godimitris.gr, του Δημήτρη Παρούση, ο οποίος ταξιδεύει σ΄όλο τον κόσμο και αναζητά ''χαμένους'' Έλληνες και τους βοηθάει να βρουν τις ρίζες τους).

Ο Λεωνίδας Παπακώστας τραγουδά στο Άνω Δώριο στις 24 Μαρτίου 2009