Το επάγγελμα του αγροφύλακα

Η αγροφυλακή ήταν δημόσια υπηρεσία, έργο της οποίας ήταν η τήρηση της αγροτικής ασφάλειας. Ιδρύθηκε το 1835 και καταργήθηκε το 1993. Με προεδρικό διάταγμα του 2001 τα καθήκοντά της μεταφέρθηκαν στη Δημοτική Αστυνομία, ενώ το 2007 επανασυστάθηκε ως το 2011 που με ψήφιση νομοσχεδίου έπαψε να υφίσταται ως υπηρεσία και οι αρμοδιότητές της υπήχθησαν στις εκάστοτε Δασικές Υπηρεσίες ενώ το προσωπικό της μετατάχθηκε στις νέες «Καλλικρατικές» περιφερειακές δασικές υπηρεσίες.
Πρώτος νόμος ο οποίος αφορούσε θέματα αγροφυλακής ήταν το διάταγμα της 13 Μαΐου 1835 «περί προξενουμένης εις τους αγρούς βλάβης εκ της βοσκής των ζώων», ενώ από τους νόμους και τα διατάγματα που ακολούθησαν, σημαντικότεροι ήταν οι νόμοι του 1856 και του 1907, με τους οποίους ανατέθηκε η φύλαξη των αγρών στους δήμους. Η ρύθμιση αυτή παρουσίαζε πολλά μειονεκτήματα και γι’ αυτό, με τον νόμο του 1923 «περί αγροτικής ασφαλείας», η αγροφυλακή συγκροτήθηκε σε ιδιαίτερο σώμα, ανάλογο με αυτό της χωροφυλακής. Ύστερα από μια παλινδρόμηση του θεσμού, η νομοθετική εξέλιξη οδηγήθηκε σε νόμο (1954) ο οποίος, μαζί με τις συμπληρώσεις και τροποποιήσεις των νόμων που ακολούθησαν, αποτέλεσε το δίκαιο της αγροφυλακής. Σύμφωνα με το νόμο αυτό, καθήκοντα της αγροφυλακής ήταν η φρούρηση των αγροτικών κτημάτων από τον κίνδυνο διάπραξης αγροτικών αδικημάτων, η προανάκριση των αδικημάτων αυτών και η δίωξη και εκδίκαση των αγροτικών πταισμάτων. Επίσης καθήκον της ήταν η αστυνόμευση των αρδευτικών υδάτων. Τη φύλαξη των κτημάτων είχαν οι αγροφύλακες, ενώ την αστυνόμευση των αρδευτικών υδάτων οι υδρονομείς. Το έργο των αγροφυλάκων και των υδρονόμων διηύθυνε ο αγρονόμος, ενώ προϊστάμενος όλων των υπαλλήλων της αγροφυλακής του νομού ήταν ο διοικητής αγροφυλακής, που με τη σειρά του εποπτευόταν από τον νομάρχη. Τον έλεγχο της αγροφυλακής σε ολόκληρη τη χώρα είχε η Γενική Διεύθυνση Αγροφυλακής του Υπουργείου Δημοσίας Τάξεως.
Το επάγγελμα του αγροφύλακα ήταν αρκετά δύσκολο, γιατί ήταν υποχρεωμένος να γυρίζει όλη τη μέρα στα χωράφια και να ελέγχει ώστε να μη γίνονται αγροτικά αδικήματα. Δεν είχε συγκεκριμένο ωράριο, πρωί, μεσημέρι, βράδυ ήταν πάντα στο καθήκον. Πολλές φορές υποχρεωνόταν να σηκώνεται και το βράδυ, για να λύσει προσωπικές διαφορές των χωρικών ή να διαπιστώσει κάποια κλοπή ή παράβαση. Ο αγροφύλακας φορούσε πάντα τη στολή του και γύριζε στην περιοχή ευθύνης του.
Η δουλειά του ήταν δύσκολη και για έναν ακόμη λόγο. Επειδή συνεχώς ήταν υποχρεωμένος να ελέγχει και να τιμωρεί όσους κάνουν αδικήματα, βρισκόταν σε αντιδικία και φιλονικίες με αυτούς που δεν δέχονταν τα αδικήματα.
Ο αγροφύλακας ήταν ο φύλακας άγγελος της περιουσίας των αγροτών.
Γνώριζε με κάθε λεπτομέρεια, τίνος ήταν το χωράφι, πόσα στρέμματα ήταν, τι καλλιέργεια είχε. Γι αυτό και ήταν αυτός που έδινε και επίσημες βεβαιώσεις σε αγρότες για να πάρουν κάποια βοηθήματα ή να συνταξιοδοτηθούν. Ακόμη έδινε πληροφορίες και στους γεωπόνους για καλλιέργειες, στρεμματικές εκτάσεις κλπ. Είχε το ελεύθερο να κινείται με οποιοδήποτε μέσο, εφ’ όσον ο δρόμος το επέτρεπε, διαφορετικά με τα πόδια.
Είχε συνεργασία με την δασική υπηρεσία, για καταπάτηση δασικής εκτάσεως ή παράνομη ξύλευση. Ο αγροφύλακας πέρα των ελέγχων παρείχε και άλλες υπηρεσίες, ιδίως την άνοιξη, έπαιρνε μαζί του «μπόλια» και εμβολίαζε τα άγρια δένδρα (αχλαδιές, ελιές, αμυγδαλιές) που υπήρχαν διάσπαρτα στην εξοχή. Τα παλιά χρόνια του έδιναν και ένα ειδικό σχοινί, το είχε πάντα στην μέση κρεμασμένο. Με αυτό το σχοινί έδενε τα αδέσποτα ζώα που έκαναν ζημιές σε ξένα κτήματα, γίδες, πρόβατα, αγελάδες, γαϊδούρια, μουλάρια κ.α. Τα ζώα αυτά τα κράταγε για 3-4 ημέρες, αφού ειδοποιούσε με χαρτιά ανακοινώσεων για το ζώο που είχε πιάσει. Αν παρουσιαζόταν ο ιδιοκτήτης τότε έπρεπε να πληρώσει τα λεγόμενα «σύλληπτρα». Βέβαια έπρεπε να αποζημιώσει και τον παθόντα για τις ζημιές που είχε προξενήσει. Εάν δεν εμφανιζόταν ο ιδιοκτήτης, τότε δημοσίευε μέσω αγρονομείου και το έβγαζε σε πλειστηριασμό. Στο Ειρηνοδικείο γινόταν το αυτόφωρο ή η δίκη. Παρόντες ο ειρηνοδίκης, ο αγρονόμος και απαραίτητα ο αγροφύλακας και εκεί έπεφτε το πρόστιμο και πληρώνονταν και τα σύλληπτρα. Πριν την ίδρυση της αγροφυλακής υπήρξε ο δραγάτης, ένα είδος αγροφύλακα δηλαδή. Όσο κι αν οι παλιοί άνθρωποι είχαν αυστηρότερα ήθη, πάντα υπήρχε ο φόβος της κλοπής. Επειδή όμως η φύλαξη ήταν ελλιπής οι κάτοικοι συμφωνούσαν μεταξύ τους και προσελάμβαναν ιδιωτικούς φύλακες. Το χρονικό διάστημα των καθηκόντων τους περιοριζόταν την περίοδο που υπήρχε καρποφορία, ήταν δηλαδή εποχικοί. Αυτοί οι ιδιωτικοί φύλακες ήταν γνωστοί με το όνομα Δραγάτες, οι οποίοι πληρώνονταν σε είδος, ανάλογα με την παραγωγή (σιτάρι, κριθάρι κλπ.).
Οι Δραγάτες ήταν άτομα που έχαιραν γενικής εκτίμησης και αποδοχής. Γι αυτό και τους εμπιστευόταν τη φύλαξη των ιδιοκτησιών τους.Βέβαια, η δουλειά του Δραγάτη δεν ήταν αποκλειστική. Τους υπόλοιπους μήνες είχε κάποια άλλη δουλειά, συνήθως είχε κάποιο κομμάτι γης ή λίγα ζώα.
Το ρόλο του τον αναγνώριζαν και τον σέβονταν όλοι οι κάτοικοι. Κανείς δεν τολμούσε να κάνει κάτι μπροστά στα μάτια του. Ήταν ο φόβος και ο τρόμος ιδιαίτερα των νεαρών της εποχής που λόγω της ηλικίας τους δεν αντιλαμβανόταν τη σοβαρότητα των πράξεών τους.
Το Σουλιμά λόγω της μεγάλης αγροτικής έκτασης και της έλλειψης αγροτικών δρόμων καθιστούσε τη δουλειά του αγροφύλακα αρκετά δύσκολη και επίπονη, διότι ήταν αναγκασμένος να μετακινείται τις περισσότερες φορές πεζός.
Οι αγροφύλακες που διατέλεσαν στο χωριό μας ήταν: πριν το 1940 ο Παναγιώτης Ανδρ. Λυμπερόπουλος, κατά τη διάρκεια της κατοχής ο Νικόλαος Νικ. Τασιγιώργος και ο Περικλής Ιωάν. Κόλλιας, στη συνέχεια ο Γεώργιος Κων. Δεδεμάδης και ο Κων/νος Παν. Κατσίρης ως το έτος 1955 (ο πρώτος έγινε γραμματέας της κοινότητας και ο δεύτερος μετατέθηκε στον Άγιο Γεώργιο), από το έτος 1955 (χρονολογία καθιέρωσης μισθού στον αγροφύλακα) ως το έτος 1965 ο Κλεομένης Αναστ. Πάλλας, ο οποίος μετατέθηκε στον Άγιο Γεώργιο. Τελευταίος αγροφύλακας του χωριού μας ήταν ο Φώτιος Αναστ. Κόλλιας, ο οποίος διετέλεσε από το έτος 1965 ως το έτος 1978.

Σημ: Στην φωτογραφία διακρίνονται από αριστερά οι αγροφύλακες: Κλεομένης Πάλλας - αγροφύλακας Αγίου Γεωργίου, Γεώργιος Ντάγκας - αγροφύλακας Χρυσοχωρίου και Φώτιος Κόλλιας - αγροφύλακας Άνω Δωρίου. Ευχαριστώ τον Νίκο Φ. Κόλλια, για την προσφορά πληροφοριών και της φωτογραφίας.