Ακολούθησε κατάθεση στεφάνων από εκπροσώπους των τοπικών αρχών, συλλόγων και μαθητών.
Ποιήματα απήγγειλαν μαθητές του Κοπανακίου, ενώ για τα γεγονότα της εποχής εκείνης μίλησε ο διδάκτωρ Κοινωνιολογίας και συγγραφέας του βιβλίου «Από του Λάπι έρχομαι» Τάσος Σκλάβος, ο οποίος είπε μεταξύ άλλων:
«Με τη σημερινή εκδήλωση τιμούμε τους ένδοξους προγόνους που έφραξαν με την ίδια τους τη ζωή τον δρόμο στον Ιμπραήμ στην πορεία προς την απελευθέρωση από τον μακραίωνο τουρκικό ζυγό.
Η θυσία των 7 Λαπαίων δεν ήταν τυχαία, αλλά αποτέλεσε φυσικό επόμενο του υψηλού πατριωτικού φρονήματος και της μαχητικότητας των κατοίκων όχι μόνο του χωριού, αλλά της ευρύτερης περιοχής των Σουλιμοχωρίων τόσο κατά την Τουρκοκρατία όσο και κατά τη διάρκεια της Επανάστασης, όπως έχει αποτυπώσει άλλωστε με ακρίβεια η λαϊκή Μούσα: "Το Ψάρι και το Σουλιμά, το Κούβελα, το Λάπι και όλα τα Ντρέδικα χωριά, στης Αρκαδιάς τη χώρα, χαράτσι δεν πληρώνουνε, Τούρκο δεν προσκυνάνε".
Η ιστορία, όμως, ξεκινάει πολλά χρόνια πίσω. Aρβανίτικα φύλα εγκαταστάθηκαν στην ευρύτερη περιοχή της ορεινής Τριφυλίας γύρω στα 1350, ερχόμενοι από τον Βορρά και ειδικότερα από την ευρύτερη περιοχή της Ηπείρου μετά από πρόσκληση των δεσποτών του Μορέως. Οι έποικοι αυτοί -οι οποίοι γνώριζαν καλά από πόλεμο- εγκαταστάθηκαν στους ορεινούς όγκους του Δωρίου και της Αυλώνας, προκειμένου να χρησιμεύσουν ως συνοριοφύλακες του δεσποτάτου έναντι των Φράγκων, οι οποίοι τότε κατείχαν την απέναντι πλευρά της Νέδας, την επαρχία Ολυμπίας, αλλά και προκειμένου να πυκνώσει ο πληθυσμός του τόπου που είχε μειωθεί από αρρώστιες και πολέμους. Στο σημείο αυτό, λοιπόν, έφτιαξαν τα χωριά τους, τα οποία καθιερώθηκαν ως Αρβανιτοχώρια, λόγω της αρβανίτικης διαλέκτου που μιλούσαν.
Η πιο ένδοξη ημέρα των Λαπαίων ήταν η 22α Απριλίου του 1827, όταν πολέμησαν με γενναιότητα και αυτοθυσία την αρμάδα του Ιμπραήμ, υπερασπιζόμενοι τα χώματα του τόπου τους. Τον Απρίλιο του 1827 ο Ιμπραήμ επιχειρεί εισβολή στην ορεινή Τριφυλία, ξεχνώντας πως "εδώ το λένε Σουλιμά, το λένε Κούβελα και Λάπι και Τούρκους δεν προσκύνησαν, ούτε τους φοβηθήκαν". Προηγουμένως, έχει καταφέρει να σκορπίσει κάθε αντίσταση και επιθυμεί διακαώς να διαλύσει τη δύναμη των Ντρέδων, τόσο γιατί ήταν απειλή στα πλευρά του, αλλά και επειδή άρπαζαν άλογα, βόδια και αιγοπρόβατα που έβοσκαν γύρω από τα στρατόπεδα του.
Ο Αμβρόσιος Φραντζής αναφέρει πως "τα στρατεύματα του Ιμπραήμ ήρθαν από το φρούριο της πεδιάδας των Λάκκων και επιτέθηκαν στο χωριό Λάπι, τμήμα του Σουλιμά της επαρχίας Τριφυλίας, μέσα στη νύχτα". Στο Λάπι είχαν συγκεντρωθεί όλες οι δυνάμεις Τριφυλίας και Ολυμπίας. Ο Αθανάσιος Γρηγοριάδης με υπαρχηγό τον Παπατσώρη και με 2.000 στρατό οχύρωσαν τα σπίτια στο Λάπι, πριν καταφτάσει ο εχθρός. Πριν επιτεθεί, ο Ιμπραήμ είχε στείλει μια κολακευτική επιστολή με υποσχέσεις για στρατιωτικούς βαθμούς και χρηματική βοήθεια αν υποταχτούν. Την επιστολή αυτή είχαν φέρει στον Αθανάσιο Γρηγοριάδη στις 16 Απριλίου 1827 τρεις διάσημοι Αλβανοί αρχιστράτηγοι με συνοδεία μόνο 100 Αλβανών στρατιωτών και κρατώντας λευκή σημαία. Αφού φιλοξενήθηκαν, έλαβαν την αρνητική απάντηση των Ντρέδων και επέστρεψαν στο στρατόπεδό τους. Όταν ο Ιμπραήμ έφτασε απέναντι από το χωριό, είχε στα δεξιά του το αλβανικό και αριστερά του το αιγυπτιακό πεζικό με τα πυροβόλα. Ο ίδιος με το ιππικό έμεινε πίσω έτοιμος να καταδιώξει τους Ντρέδες που ήταν βέβαιος ότι θα υποχωρήσουν.
Η κεντρική μάχη έλαβε χώρα στο ξωκκλήσι του Αγίου Αθανασίου, όπου είχαν οχυρωθεί οι Ντρέδες. Εκεί αποφάσισαν να διώξουν για να σωθούν τους κάτωθι 7: τους δύο γέροντες Δήκο και Μαντζώρη, αλλά και 5 νέους ηλικίας περίπου 20 ετών, τους Μίντζα, Μπούρα, Στέργιο, Τζανέτο και Πανοστάθη. Η μάχη στον Άγιο Αθανάσιο διαρκούσε για ώρες με μεγάλες απώλειες για τον Ιμπραήμ, ο οποίος βλέποντας τη δυσκολία, πρόσταξε στρατιώτες να κινηθούν προς τα βράχια της Κρώρας, προκειμένου να κυκλώσουν τον Άγιο Αθανάσιο. Εκεί, όμως, τους περίμεναν οι 7 Λαπαίοι, οι οποίοι αντί να φύγουν για να σωθούν, προτίμησαν να δώσουν την τελευταία μάχη και να θυσιαστούν ηρωικά, σφραγίζοντας με την ίδια τους τη ζωή τον δρόμο.
Δύο μέρες μετά τη μάχη στο Λάπι, στις 24 Απριλίου, ο Ιμπραήμ έστειλε τον αντιστράτηγό του Ασλάν Μπέη εναντίον του στρατού των Ντρέδων που είχε στρατοπεδεύσει στο Ψάρι. Ο ίδιος με τον υπόλοιπο στρατό του κατευθύνθηκε στο Σιδηρόκαστρο, όπου επίσης συνάντησε γενναία αντίσταση. Λίγες ημέρες αργότερα, στις 29 Απριλίου, νέα μάχη έλαβε χώρα στον Αετό.
Ο Ιμπραήμ, λοιπόν, επιχείρησε μάταια να υποτάξει τους Ντρέδες και τα Σουλιμοχώρια. Μέσα σε αυτήν την πορεία 500 περίπου χρόνων από τον πρώτο ερχομό μέχρι την απελευθέρωση από τον οθωμανικό ζυγό, οι κάτοικοι ήταν πάντα στην πρώτη γραμμή του αγώνα για την ελευθερία και έλαβαν το προσωνύμιο Ντρέδες.
Οι Ντρέδες έλαβαν μέρος σε πάρα πολλές μάχες της Επανάστασης και συνέβαλαν τα μέγιστα για την απελευθέρωση της Ελλάδος, αφού αποτελούσαν την εμπροσθοφυλακή των ελληνικών δυνάμεων. Άλλωστε, ας μη ξεχνάμε πως λίγο παρακάτω -στα Γουβαλάρια- δόθηκε έναν χρόνο αργότερα η τελική μάχη, με τους Ντρέδες να διαλύουν τον στρατό του Ιμπραήμ. Σε αυτήν την κορυφή, λοιπόν, πάνω στο δοξασμένο βουνό, εδώ που είναι το "μνήμα του γέρου Δήκου", υψώνεται αυτός ο μεγάλος σταυρός σε ένδειξη τιμής και μνήμης, όχι μόνο για τους 7 Λαπαίους, αλλά για όλους τους περήφανους Ντρέδες που πολέμησαν ηρωικά και με αυτοθυσία για την ελευθερία αυτού του τόπου».
Στις επετειακές εκδηλώσεις μεταξύ άλλων παρευρέθηκαν οι αντιδήμαρχοι Τριφυλίας Βασίλης Τζανέτος, Μαρία Παναγοπούλου και Βασίλης Αθανασόπουλος, ο πρόεδρος της Τ.Κ. Κοπανακίου Παναγιώτης Παναγούλης και ο υποδιοικητής του Α.Τ. Τριφυλίας Αθανάσιος Δήμας.
Πηγή: eleftheriaonline.gr του Κώστα Μπούρα
